Klaar voor de komende honderd jaar

Het was 1965 toen het bisdom een ‘ja’ kreeg op de vraag of de kathedraal grondig kon gerestaureerd worden. Ook de toren werd aangepakt. Maar omdat die eigendom is van de stad Antwerpen, werd daarvoor een andere subsidiepot aangesproken.

In totaal heeft de restauratie van de kathedraal 52 miljoen euro gekost. De Vlaamse overheid betaalde 60% van dat bedrag. De rest is voor rekening van de provincie Antwerpen.

Voor het eerst in vijftien jaar zijn de kapellen en de kooromgang van de Antwerpse kathedraal stellingvrij. Meteen het einde van een restauratie die liefst vijftig jaar geduurd heeft. De kathedraal is nu volledig opgeknapt en moet honderd jaar verder kunnen zonder drastische ingrepen.

”Voor het eerst in decennia staan er geen stellingen meer in of rond de kathedraal. Alleen stukken van het dak en enkele glasramen moeten nog opgeknapt worden. Maar dat heeft niets te maken met de restauratie. Die schade is het gevolg van de hagelstormdit voorjaar”, zegt Luk Lemmens, gedeputeerde voor erfgoed.

Vlaams-minister president Geert Bourgeois (N-VA) bracht dinsdag een bezoek aan de kathedraal, waar het portaal en de kooromgang werden voorgesteld. Die kooromgang ligt achteraan in de kerk en bestaat uit een reeks van twaalf kapellen.

”Velen daarvan waren, net zoals de kunstwerken en muurschilderingen die er hangen, in slechte staat. Het heeft ons uiteindelijk vijftien jaar gekost om de hele kooromgang volledig op te knappen”, zegt Rutger Steenmeijer. De architect is al twintig jaar verbonden aan de kathedraal en heeft de hand in alle recente restauratiedossiers.

Een andere klus was het portaal of de toegangspoort tot de kerk.

”Op advies van de brandweer moesten de grote binnendeuren verplaatst worden. Anders zou de veiligheid bij grote evenementen niet verzekerd zijn. Er is gekozen voor een sluis tussen de houten voordeuren en de binnendeuren”, zegt Luk Lemmens.

De sluis bestaat uit metaal, en glas, voor de lichtinval. Schuifdeuren, beslagen met klinknagels, zorgen voor een moderne look maar bewaren toch de harmoniemet de eeuwenoude kathedraal.

Hoewel de kathedraal in zijn oude glorie is hersteld, blijft het nog tot 2016 wachten voor de kers op de taart. Het Schyvenorgel uit 1891, het grootste 19e-eeuwse instrument in ons land, wordt nog gerestaureerd en moet over twee jaar volledig klaar zijn.

”Na meer dan 120 jaar gebruik zijn vele van de tienduizenden onderdelen aan herstel en onderhoud toe. Het orgel ziet er van buiten imposant uit. Maar binnenin is het instrument nog veel indrukwekkender”, zegt Geert Bourgeois. De meeste van de pijpen bevinden zich - onzichtbaar voor het publiek - achter de façade van het orgel. En die worden stuk voor stuk gecontroleerd en indien nodig gerestaureerd.

Hoewel de kathedraal nu al volledig gerestaureerd is, wordt er inn 2015 gefeest. “De provincie organiseert in het voorjaar alvast een concert met de werken van Benoit en er komt een congres over het onderhoud en de restauratie van monumentale gebouwen”, zegt Luk Lemmens. Er komt ook een nieuw boek over de kathedraal, “want de boeken die nu te koop zijn in de museumshop, zijn niet langer actueel."