Tijd voor de ha-ha

De komende maanden zal de tuin van het aartsbisschoppelijk paleis gerestaureerd worden. Tijdens de werken blijft de tuin gesloten. In de zomervakantie opent de vernieuwde tuin zijn deuren om te genieten van de rust en de stilte.

Sinds maart 2019 is een gedeelte van de tuin van het aartsbisschoppelijk paleis toegankelijk voor het publiek. Het is de eerste officiële stiltetuin in Mechelen. Voorafgaand aan deze opening startte eind 2016 het eerste deel van de restauratiewerken. De tuinbergingen, de Lourdesgrot, het tuinpaviljoen en de tuinmuur werden toen in hun oude glorie hersteld. En er werd ook een nieuwe pergolaconstructie aangebracht. Nu is het tijd voor het volgende deel van de restauratie.

“Het aartsbisschoppelijk paleis en Mechelen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Het behoud van dit stukje geschiedenis en erfgoed is dan ook een belangrijke taak van de provincie Antwerpen. Het paleis zelf en de bijhorende tuin werden immers al in 1818 in beheer gegeven aan de provincie Antwerpen”, verduidelijkt gedeputeerde Luk Lemmens, bevoegd voor Erfgoed. “Deze restauratie maakt deel uit van een beheersplan. De provincie Antwerpen treedt op als aanbestedende en coördinerende overheid en investeert 7,5 miljoen euro in onder andere de restauratie van het gebouw en de tuin. In deze restauratiefase investeert de provincie € 428 000. Bij de restauratie van de tuin hebben we daarbij niet alleen aandacht voor de erfgoedwaarde, maar ook voor het behoud van rust en de zorg voor het groen.”   

“Met deze renovatie herstellen we de erfgoedwaarde en het historisch karakter van de tuin, grotendeels zoals het in de 19e eeuw werd ingetekend. Bovendien maakt het afscheiden van het privaat en het publiek deel van de tuin het mogelijk om de tuin echt definitief te kunnen openstellen voor de Mechelaars als een stille oase in onze bruisende stad. Het herstel van de historische boomgaard is alvast een grote meerwaarde. Ik kan niet wachten om van dit fruit te kunnen snoepen”, aldus Patrick Princen, schepen voor Natuur- en Groenontwikkeling en Parken en Stadstuinen in Mechelen.

De inrichting van de tuin net voor de Eerste Wereldoorlog dient als leidraad. De tuin bestond toen uit twee helften op beide oevers van de Melaan. Deze vliet kan niet opengelegd worden omdat de hoofdriolering zich in de historische bedding bevindt. Daarom is er gekozen voor de aanleg van een ha-ha om het tracé van de Melaan deels te reconstrueren.

Een ha-ha is een droge gracht met aan de ene kant een steile muur en aan de andere kant een glooiende helling. Deze glooiende helling werd in de Engelse landschapstuinen begraasd door schapen, die dankzij de droge gracht niet weg konden. Het geheel gaf de illusie van een ononderbroken landschap. Deze illusie zorgde voor de naamgeving ‘ha, ha’.

De ha-ha zal in deze private tuin subtiel de contouren afbakenen van de ‘oever’ die voor het publiek toegankelijk is zonder de harmonie en de zichtlijnen op de tuin en het paleis te verstoren. De zuidelijke historische kaaimuur van de Melaan die in december 2019 werd vrijgelegd, wordt als onderdeel van de ha-ha gerestaureerd. De andere kaaimuur blijft als archeologisch overblijfsel ondergronds bewaard. Op het brevierpad verbindt een nieuwe brug de tuindelen. De geestelijken gebruiken het brevierpad om hun dagelijkse gebeden te combineren met een tuinwandeling.